पुणे : पुण्यातील पुरातन वास्तूंपैकी एक असलेल्या राष्ट्रीय चित्रपट संग्रहालयातील जयकर बंगल्याचे नूतनीकरण करण्यात आले असून, केंद्रीय माहिती व प्रसारण तसेच पर्यावरण मंत्री प्रकाश जावडेकर यांच्या हस्ते रविवारी, १५ सप्टेंबर रोजी या वास्तूचे उद्घाटन करण्यात आले.
या नव्या जयकर बंगल्यात डिजिटल चित्रपट ग्रंथालय असून त्याचा लाभ चित्रपट संशोधकांना त्यांच्या अभ्यासासाठी घेता येणार आहे; तसेच राष्ट्रीय चित्रपट संग्रहालयातील दुर्मीळ चित्रपट वैयक्तिकरित्या पाहण्याची सोयही आहे. या वेळी जावडेकर यांच्या हस्ते जयकर बंगल्याचा इतिहास आणि त्याच्या नूतनीकरणाच्या वैशिष्ट्यांचे महत्त्व सांगणाऱ्या ‘परंपरा’ या पुस्तिकेचेही प्रकाशन करण्यात आले. फिल्म इन्स्टिट्यूटमध्ये प्रशिक्षण घेत असताना एकेकाळी जयकर बंगल्यात असलेल्या महिला वसतिगृहात राहत असलेल्या शबाना आझमी, रेहाना सुलतान आदी मान्यवर अभिनेत्रींचे आठवणींना उजाळा देणारे लेख यात आहेत.
या वेळी राष्ट्रीय चित्रपट संग्रहालयातील चित्रपट पाहण्यासंबंधी नोंदणी करण्याची सुविधा असलेल्या मोबाईल अॅपचे उद्घाटनही जावडेकर यांच्या हस्ते करण्यात आले.
‘पुरातन जयकर बंगला म्हणजे कला आणि वास्तुरचना यांचा मनोज्ञ संगम होता. आता नूतनीकरण करण्यात आलेल्या या वास्तूचा लाभ चित्रपटप्रेमी आणि संशोधकांना मिळणार आहे,’ असे जावडेकर यांनी या वेळी सांगितले. या बंगल्याच्या नूतनीकरणासाठी विशेष परिश्रम घेतल्याबद्दल राष्ट्रीय चित्रपट संग्रहालय, तसेच सीसीडब्ल्यू आणि वनसंवर्धन खात्याच्या टीमचे त्यांनी कौतुक केले. या कार्यक्रमास आवर्जून उपस्थित असलेल्या बॅ. जयकर यांची नात प्रसन्ना गोखले यांचा प्रकाश जावडेकर यांच्या हस्ते सत्कार करण्यात आला.
स्वातंत्र्यपूर्व काळातील पुण्याचे ज्येष्ठ नेते आणि पुणे विद्यापीठाचे पहिले कुलगुरू बॅरिस्टर एम. आर. जयकर यांनी १९४० मध्ये वैशिष्ट्यपूर्ण वास्तुरचना असलेला हा बंगला बांधला होता. त्यानंतर या बंगल्याची मालकी प्रथम इंडियन लॉ सोसायटी आणि नंतर फिल्म इन्स्टिट्यूट आणि त्यानंतर राष्ट्रीय चित्रपट संग्रहालयाकडे हस्तांतरित झाली. १९७३ पासून या वास्तूत राष्ट्रीय चित्रपट संग्रहालयाचे कामकाज सुरू झाले.
‘प्रामुख्याने ग्रेट ब्रिटनमध्ये असलेल्या ‘टूडोर’ पद्धतीच्या वास्तुरचनेचा आधार घेऊन या दुमजली बंगल्याची रचना करण्यात आली होती. लाकडी जिने, लाकडी फ्लोअरिंग हे या बंगल्याचे प्रमुख वैशिष्ट्य होते. १९९० सालापासून सध्याच्या इमारतीत राष्ट्रीय चित्रपट संग्रहालयाचे कामकाज सुरू झाल्यामुळे जयकर बंगल्याचा बराचसा भाग वापरात नव्हता, मात्र आता या बंगल्याचे नूतनीकरण करताना त्याचे जुने वैभव कायम ठेवण्यात आले आहे,’ असे राष्ट्रीय चित्रपट संग्रहालयांचे संचालक प्रकाश मगदूम यांनी सांगितले.
(नूतनीकृत जयकर बंगल्याची झलक दाखविणारा व्हिडिओ सोबत देत आहोत.)
